Lưu ý: Bài viết thể hiện nhiều quan điểm đa chiều, chào đón chia sẻ của độc giả tuy nhiên vui lòng cởi mở và tôn trọng sự khác biệt.
Những chiếc ô tô đang hủy hoại cuộc sống của chúng ta và gây ra những thảm họa về môi trường. Chỉ có hành động quyết liệt mới đẩy lùi được sự phụ thuộc của chúng ta.
Có một chiếc xe bus nhỏ đang đậu bên ngoài cửa bệnh viện và động cơ vẫn để nổ. Người tài xế đang nghịch điện thoại di động. Các làn khói theo nhau phả ra bầu không khí. Tôi bước đến gần cửa sổ xe và yêu cầu anh ta tắt động cơ. Anh ta cuối cùng cũng làm, nhưng với thái độ khó chịu. Sau đó, tôi nhận ra anh ấy đang mặc đồng phục y tế. Tôi đi bộ qua sân trước, xuống hành lang và vào khoa ung thư (lần này không phải để nói về ung thư mà về phẫu thuật tái tạo). Tôi nhìn quanh phòng chờ khổng lồ và tự hỏi có bao nhiêu người ngồi đây có thể bị ốm do ô nhiễm không khí. Tôi cũng nghĩ đến những người ở các khoa khác: những đứa bé bị hen suyễn, những bệnh nhân gặp tai nạn đang chờ cấp cứu… Và đôi khi, tôi rùng mình về những gì mà ô tô đã gây ra cho cuộc sống chúng ta.
Hãy từ bỏ thử nghiệm tai hại này, và nhận ra công nghệ của thế kỷ 19 này hiện đang gây hại nhiều hơn lợi để lên kế hoạch thoát khỏi nó. Hãy đặt mục tiêu cắt giảm 90% việc sử dụng ô tô xăng trong thời gian tới. Hoặc tìm một phương án thay thế.
Tất nhiên, chiếc xe vẫn rất cần thiết, đối với một số người. Nó là một người phục vụ tốt. Nhưng ở một vài khía cạnh khác, nó đã trở thành chủ nhân của chúng ta, và nó làm hỏng mọi thứ mà nó chạm vào. Bây giờ, xe ô tô đem đến một loạt các trường hợp khẩn cấp cần phản ứng.
Một trong những trường hợp khẩn cấp này quen thuộc với mọi bệnh viện. Ô nhiễm hiện giết chết số người trên toàn thế giới gấp ba lần so với bệnh AIDS, bệnh lao và bệnh sốt rét cộng lại. Hãy nhớ những tuyên bố vào đầu thế kỷ này, được báo chí tỷ phú đưa ra một cách ồn ào: rằng tiền công sẽ được chi cho việc ngăn ngừa bệnh truyền nhiễm tốt hơn là ngăn chặn sự suy giảm khí hậu. Nó chỉ ra rằng lợi ích sức khỏe từ việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch có thể sẽ lớn hơn nhiều. Tất nhiên, không có gì ngăn cản chúng ta chi tiền cho cả hai thứ: Cả sức khỏe và những chiếc ô tô mới – Một tình thế tiến thoái lưỡng nan làm sao. Đốt nhiên liệu hóa thạch, theo một bài báo gần đây, hiện là “mối đe dọa đáng kể nhất của thế giới đối với sức khỏe trẻ em”.
Trong các lĩnh vực khác, phát thải nhà kính đã giảm mạnh. Nhưng lượng khí thải giao thông ở Anh chỉ giảm 2% kể từ 1990. Mục tiêu ràng buộc về mặt pháp lý của chính phủ là cắt giảm 80% vào năm 2050, mặc dù khoa học hiện nay cho chúng ta biết điều này là vô vọng. Phương tiện giao thông, chủ yếu là do nỗi ám ảnh của chúng ta với ô tô cá nhân, hiện đang là yếu tố chính thúc đẩy chúng ta hướng tới suy thoái khí hậu, ở quốc gia này và quốc gia khác.
Số người thiệt mạng trên các con đường đang giảm đều đặn ở Anh cho đến năm 2010, tại thời điểm đó, sự sụt giảm đột ngột chấm dứt. Tại sao? Bởi vì trong khi số tài xế và hành khách tử vong ít hơn, số người đi bộ thiệt mạng đã tăng 11%. Ở Mỹ, tình hình thậm chí còn tệ hơn: Tỷ lệ người đi bộ tử vong hàng năm tăng 51% kể từ năm 2009. Có vẻ như có hai lý do: người lái xe bị phâm tâm bởi điện thoại di động và việc chuyển từ xe hơi thông thường sang xe thể thao đa dụng. Vì những chiếc SUV cao hơn và nặng hơn, chúng có nhiều khả năng giết người mà chúng va phải. Lái xe SUV trong khu vực đô thị là một hành động chống đối xã hội.
Ngoài ra, còn có những hiệu ứng rộng hơn. Giao thông lấn át cộng đồng, bởi tiếng ồn, nguy hiểm và ô nhiễm trên những con phố đông đúc khiến người ta chẳng còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải ở trong nhà với bốn bức tường. Thay vào đó, những nơi đáng lẽ là chỗ để trẻ em chơi đùa và người lớn nói chuyện lại được dành để làm bãi đậu xe. Tiếng ồn của động cơ, nguyên nhân tuyệt vời nhưng hiếm khi được thừa nhận gây ra căng thẳng và bệnh tật, tràn ngập cuộc sống của chúng ta. Khi chúng ta chen lấn để đảm bảo không gian trên đường, khi chúng ta to tiếng chửi bới, khi chúng ta càu nhàu về giới hạn tốc độ và điều hòa giao thông, ô tô sẽ thay đổi chúng ta, nâng cao cảm giác đe dọa và cạnh tranh, khiến chúng ta dần mất nhau.
Những con đường mới mọc lên ở vùng quê, xua tan sự yên bình, tạo ra một mớ ồn ào, ô nhiễm và xấu xí. Hiện ứng của chúng lan rộng trong nhiều dặm. Sự lắng đọng của nito phản ứng từ khói xe (trong số các yếu tố khác) làm thay đổi hệ thống sống ngay cả với tốc độ nhanh từ xa. Ở Snowdonia, nito đang thải ra với tỷ lệ 24kg/hecta một năm, làm thay đổi hoàn toàn các cộng đồng thực vật. Các cuộc chiến diễn ra để giảm chi phí lái xe: hàng trăm nghìn người chết ở Iraq một phần vì mục đích này. Trái đất được nung nấu với các mỏ cần thiết để sản xuất ô tô và các giếng dầu cần thiết để cung cấp nang lượng cho chúng, và rồi trái đất bị nhiễm độc bởi dầu tràn và chất thải. Và ở đó, việc chuyển sang ô tô điện có thể chỉ giải quyết được một phần của vấn đề này. Chưa kể, lộ trình phổ cập xe điện vẫn còn đang ở quá xa với chỉ vài phần trăm số ô tô trên thế giới là xe điện.
Chúng ta được bảo rằng ô tô là quyền tự do lựa chọn. Nhưng mọi khía cạnh của cuộc tấn công này đối với cuộc sống của chúng ta đều được hỗ trợ bởi kế hoạch và trợ cấp của nhà nước. Các con đường được xây dựng để phù hợp với giao thông dự kiến, sau đó sẽ phát triển để lấp đầy công suất mới. Đường phố được xây dựng theo mô hình để tối đa hóa lượng xe ô tô. Người đi bộ và đi xe đạp bị các nhà quy hoạch ép vào những không gian hẹp và thường nguy hiểm- đó là những kết quả của việc thiết kế đô thị. Nếu chúng ta trả tiền cho bãi đậu xe trên đường dân cư theo giá đất thị trường, thì việc thuê 12m2 một chiếc xe hơi yêu cầu sẽ tốn khoảng 3.000 bảng một năm ở những vùng giàu có của Anh. Sự hỗn loạn trên các con đường của chúng ta, có vẻ là một sự hỗn loạn có kế hoạch.
Giao thông vận tại nên được lập kế hoạch, nhưng với các mục đích hoàn toàn khác nhau: Tối đa hóa lợi ích xã hội, đồng thời giảm thiểu tác hại. Điều này có nghĩa là chuyển đổi từ các phương tiện xe xăng sang các phương tiện giao thông công cộng bằng điện, làn đường dành cho xe đạp an toàn và riêng biệt cũng như vỉa hè rộng rãi, đi kèm với việc đóng cửa ổn định các điều kiện cho phép ô tô chạy ngang qua cuộc sống của chúng ta. Ở một số nơi, và một số mục đích, việc sử dụng ô tô là điều khó tránh khỏi. Nhưng đối với phần lớn các cuộc hành trình, chúng có thể dễ dàng thay thế, như bạn có thể thấy ở Amsterdam, Pontnticra và Copenhagen. Chúng ta gần như có thể loại bỏ xe ô tô khỏi cuộc sống của chúng ta.
Trong thời đại có nhiều trường hợp khẩn cấp- hỗn loạn khí hậu, ô nhiễm, xã hội xa lánh – chúng ta nên nhớ rằng công nghệ tồn tại để phục vụ chúng ta, không phải để thống trị chúng ta.
Đã đến lúc, ta lái chiếc xe ra khỏi cuộc sống của chính mình.
Linh Đàm
Bài viết dịch kèm thể hiện quan điểm của tác giả.
Nguồn bài viết: The Guardian
Nguồn ảnh: Getty Image
—————————————————–
Bài viết thuộc bản quyền Linhdam.Co. Chào đón chia sẻ của độc giả.
Riêng với chia sẻ vì mục đích thương mại, đăng bài trên báo mà chưa có sự đồng ý của tác giả là KHÔNG ĐƯỢC PHÉP. Quý đối tác/bạn đọc có nhu cầu liên hệ với Linh về bản quyền, cơ hội hợp tác, hoạt động thương mại, vui lòng email tới info@linhdam.co hoặc linhngocdam@gmail.com.