Bởi Linh Đàm (Emily)
Ở tuổi 35, có rất nhiều thứ giản dị có thể làm tôi dịu lại. Một buổi sáng chậm rãi “hẹn hò” cùng con trai, ly matcha hạt dẻ cười pha khéo nơi quán quen, tiếng Pam yêu ơi bập bẹ trong “Lễ đường”, hay đơn giản hơn nữa:
Một lát sourdough mix hạt và việt quất. Nhưng đủ ngon lành và êm ái đến mức cả dạ dày lẫn trái tim tôi đều được vỗ về.
Tôi vẫn nhớ những ngày tuổi trẻ, cứ cuối tuần lại lên L’espace, lúc mượn sách thư viện, lúc xem triển lãm, xem phim, lúc học tiếng Pháp cùng thầy giáo với đôi mắt xanh biếc như nước biển Địa Trung Hải. Những khi nắng tắt, phố Tràng Tiền lên đèn lấp lánh nhưng chiếc bụng đói làm tôi quên mất việc tận hưởng vẻ đẹp của khu phố dưới ánh đèn. Cho đến một ngày, Saint Honoré xuất hiện.
Tôi không còn phải đi tìm địa chỉ nào khác.
Nằm nép mình một góc trong khuôn viên của L’espace, Saint Honoré là góc nhỏ xinh xắn đủ để ôm ấp một cái dạ dày (hoặc cả trái tim) rỗng. Việc của tôi chỉ đơn giản là lười biếng ngồi lại, thưởng thức mùi thơm của bánh tươi, quyện trong mùi thơm của trà nóng, hít thở sâu và chậm lại. Rồi cứ thế phóng mắt ngoài cửa kính, thưởng thức trọn vẹn vẻ đẹp của Hà Nội, lấp lánh dưới ánh đèn về đêm.
Những chiếc bánh có vỏ ngoài hơi cháy cạnh, giòn dụm nhưng phần trong lại mềm mại, chua dịu và đượm mùi men mở ấm nồng bay lên… Nếu đó là một ngày buồn bã, tôi cá mọi nỗi buồn đều có thể dịu lại bên đĩa bánh sourdough và tách trà Earl Grey.
Từ trước khi làm marketing cho ẩm thực, tình yêu của tôi dành cho những món ăn hay những lát sourdough đã bắt đầu từ đó. Hoặc có lẽ, đó là lúc tôi nhận ra nó đã luôn ở đó.
Tôi yêu sourdough đến mức, không chỉ ăn tại chỗ, thường tôi sẽ luôn mua thêm một vào ổ bánh mì trộn hạt và nho khô hoặc việt quất mang về. Để dành cho những bữa sáng hôm sau. Hoặc dành cho cả ngày ăn sourdough tôi cũng không chán. Tới mức, đôi khi tôi thấy ngón tay mình cũng vương mùi men nở.
Tình yêu với bánh nhiều đến mức, sau này tôi đăng ký học MasterClass cũng vì những khóa học về ẩm thực, đặc biệt là khóa học của Apollonia Poilâne – người thừa kế tiệm bánh sourdough nổi tiếng nhất Paris. Cô dạy làm bánh như kể chuyện – đơn giản, chính xác, đầy cảm xúc. Tôi học được rằng: để làm sourdough, chỉ cần ba nguyên liệu. Nhưng để ra được bánh, cần cả một quá trình chăm sóc – như nuôi một sinh linh nhỏ trong bếp.
Không phải một người phụ nữ giỏi bếp núc điển hình, nhưng tôi cũng tập tành nướng bánh ở nhà. Khoảnh khắc nhào bột, chờ bột nghỉ và chứng kiến bột lên men lớn bổng. Hay nỗi háo hức khi thấy bánh chín trong lò. Cái cách mùi bánh nướng len lỏi làm thơm lừng cả căn bếp, hay cả nhà… Tất cả, luôn là một tập hợp những hạnh phúc dịu êm nhưng khó gọi tên. Tôi chỉ đơn giản, hạnh phúc!
Quay ngược trở lại những ngày bé thơ, có người Việt Nam nào xa lạ với những ổ bánh mì, hay những lát bánh mì gối chấm sữa đặc? Có lẽ, bánh mì đã gắn bó với tôi (và nhiều người) hơn tôi tưởng.
Từ tro bụi đến nghệ thuật
Cũng như Matcha, bánh mì chẳng phải một thứ mới vừa xuất hiện hay đang trong “top trending”. Bánh mì đã có mắt trước khi chữ viết ra đời.
14.000 năm trước, con người đã trộn ngũ cốc dại với nước, nướng lên thành những chiếc bánh phẳng đầu tiên trên đá nóng. Khi ấy, nông nghiệp còn chưa ra đời. Nhưng vì muốn có bánh mì mà con người bắt đầu trồng trọt. Bánh mì – theo đúng nghĩa đen – là nền tảng của nền văn minh.
Người Ai Cập phát hiện quá trình lên men. Người Hy Lạp dạy cách nhồi bột. Người La Mã biến bánh thành ngành công nghiệp, với hơn 300 tiệm bánh ghi nhận ở Pompeii. Sang thời Trung cổ, nghề làm bánh được xem là thiêng liêng, được kiểm soát nghiêm ngặt như một nghề thủ công quý giá.
Bánh mì không chỉ là thực phẩm. Nó là trật tự xã hội. Ở Pháp, nhiều cuộc cách mạng bắt nguồn từ… bánh mì. Ở nhiều nền văn hóa, “bẻ bánh” là cách nói ẩn dụ cho sự chia sẻ, kết nối và lòng hiếu khách.
Người châu Âu xưa có câu: “Một bữa ăn không có bánh mì là một ngày không có nắng.” Có lẽ, đến giờ vẫn đúng.
Thế giới bánh mì: Đa dạng, tinh tế, và giàu dinh dưỡng
Thế giới có bao nhiêu nền văn hóa, là có bấy nhiêu loại bánh.
Sourdough – tình yêu của tôi – là loại bánh lên men tự nhiên. Vị chua của nó không chỉ ngon mà còn có ích: dễ tiêu hơn, giữ lâu hơn mà không cần chất bảo quản. Sourdough giàu khoáng chất như sắt, kẽm, và còn giúp giảm đường huyết khi ăn cùng bữa chính.
Baguette – biểu tượng nước Pháp – với vỏ giòn tan, ruột mềm mịn, làm từ bốn nguyên liệu cơ bản nhưng yêu cầu kỹ thuật tuyệt đối.
Bánh mì đen làm từ lúa mạch đen, đặc ruột, nhiều chất xơ – đặc trưng vùng Đông Âu. Ciabatta của Ý có ruột xốp lỗ chỗ, còn pita, naan, lavash – bánh dẹt vùng Trung Đông và Nam Á – là di sản của hàng thế kỷ di cư và trao đổi văn hóa.
Và rồi… có bánh mì Việt Nam.
Bánh mì Việt Nam không chỉ là một ổ sandwich. Nó là sự sáng tạo đầy thú vị của người Việt.
Thời Pháp thuộc, baguette du nhập vào Việt Nam như một món ăn “thượng lưu”. Đắt đỏ, cầu kỳ, khó tiếp cận. Nhưng người Việt đã không chỉ học làm, mà còn cải tiến: trộn bột mì với bột gạo để vỏ bánh mỏng, nhẹ, giòn rụm hơn.
Nhưng phần nhân mới thực sự là cuộc chơi của hương vị: pate, giò, trứng, đồ chua, rau thơm, tương ớt. Mỗi vùng miền có biến tấu riêng, từ bánh mì phá lấu Sài Gòn đến bánh mì chả cá Nha Trang.
Năm 2011, The Guardian gọi bánh mì là “sandwich ngon nhất thế giới”. Năm 2023, theo Google Trends, “bánh mì” là từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất trong số các loại sandwich toàn cầu.
Nhưng điều đáng tự hào nhất có lẽ không phải ở sự nổi tiếng, mà là bản sắc. Một món ăn từng là biểu tượng đô hộ, giờ trở thành niềm kiêu hãnh dân tộc.
Khoa học và linh hồn của việc nướng bánh
Bánh mì vừa đơn giản, vừa phức tạp. Đó là điều khiến nó tuyệt vời.
Làm một ổ sourdough cần ít nhất 1–3 ngày. Khởi đầu từ men cái – được nuôi mỗi ngày như một sinh vật sống. Bột và nước, để yên thôi, là tự nó “thở”. Từng công đoạn – nhồi, gập, ủ, nướng – đều cần cảm nhận, cần bàn tay. Không máy móc nào thay được.
Như M.F.K. Fisher từng viết: “Làm bánh mì cũng như làm tình: không thể đổ nguyên liệu vào tô rồi hy vọng điều tốt đẹp xảy ra. Bạn phải cảm nhận từng bước.”
Tôi tin vậy. Và tôi tin rằng, mùi bánh nướng trong gian bếp nhỏ có thể khiến cả một ngày trở nên đáng sống.
Tại sao bánh mì vẫn quan trọng?
Bánh mì là thực phẩm được tiêu thụ nhiều nhất thế giới. Năm 2023, con số lên đến hơn 120 triệu tấn, theo Hội đồng Ngũ cốc Quốc tế. Riêng Đức đã có hơn 3.000 loại bánh mì được công nhận. Nhật Bản xem bánh mì sữa mềm (shokupan) như một nghệ thuật. Ở Ethiopia, bánh injera đóng vai trò vừa là món ăn, vừa là “dĩa” để ăn chung. Tới mức như Julia Child từng nói: Một quốc gia vĩ đại thế nào, nếu bánh mì của họ có vị như khăn giấy?
Tuy nhiên, trong thời đại “eat clean”, bánh mì hay bị quy chụp. Nhưng không phải bánh nào cũng giống nhau. Bánh công nghiệp – nhiều đường, chất bảo quản – thì thực sự không tốt. Nhưng bánh thật, được làm bằng tay, bằng thời gian, lại là món ăn đầy giá trị.
Bánh mì vẫn là “cây gậy sự sống”. Là thứ gắn kết ta với nhau. Là một phần bản sắc của mỗi mái nhà.
Mẩu vụn ký ức
Bữa sáng hôm ấy ở Saint Honoré không chỉ là một bữa ăn. Đó là khoảnh khắc khiến tôi nhớ rằng: có những điều đơn giản nhưng chứa đựng cả một đời sống.
Từ lát bánh sandwich ngày bé đến ổ sourdough đầu tiên tôi tự nướng, bánh mì chưa bao giờ chỉ là đồ ăn. Nó là một người bạn đồng hành.
Bánh mì quan trọng – không phải vì nó “hot” hay lên hình đẹp – mà vì nó kết nối với những gì sâu xa và có lẽ sẽ còn kéo dài rất lâu nữa. Nó kết nối ta với ký ức, với cộng đồng, với nhau. Bánh mì gợi ta nhớ về những bữa sáng quây quần cùng gia đình, ngay cả khi ta đang tha hương.
Và đôi khi, vào một sáng mùa đông, khi bạn bước ngang một tiệm bánh với chiếc bụng đói và trái tim rộng mở, nó nhắc bạn rằng: những điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống vẫn đang ủ men, vẫn đang nở, vẫn còn ấm.
———————————————————-
Bài viết thuộc Series What Matters – Chia sẻ các câu chuyện về Marketing, Nghệ thuật, Cuộc sống tới 50.000 độc giả. Chuyên mục do Ekip Linhdam.Co ra mắt ngày 01.02.2023- dự án đặc biệt của Blog. Chào đón chia sẻ của độc giả.
Riêng với chia sẻ vì mục đích thương mại, đăng bài trên báo mà chưa có sự đồng ý của tác giả là KHÔNG ĐƯỢC PHÉP. Quý đối tác/bạn đọc có nhu cầu tham khảo về dịch vụ hoặc cơ hội hợp tác với Linh/Matter trong những sản phẩm tương tự bài viết này, vui lòng tham khảo tại đây.
Related post: Tadalafil: The Secret Behind Enhanced Performance