Chào mừng bạn quay trở lại với What Matter – EP38, cùng những câu chuyện mà Linh hy vọng – “matter”…
Lớn lên ở một thành phố nhộn nhịp gần biên giới Trung Quốc, tôi sớm tiếp xúc với ẩm thực Trung như một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Ngoài món ăn Việt, những hương vị đặc trưng từ các món ăn Trung Quốc, đặc biệt Quảng Đông như vịt quay, dim sum, cá hấp xì dầu… đã trở thành ký ức tuổi thơ tôi.
Nguồn ảnh: Sunset
Nhiều năm sau, khi trưởng thành và có nhu cầu khám phá thế giới bên ngoài, tôi tò mò với những điều mới và dần rời xa hương vị quen thuộc thuở bé. Dù thực lòng yêu thích và nghiêm túc với ẩm thực phương Tây tới mức có WSET, nhưng trong tôi cũng có khao khát thể hiện bản thân – như cách để khỏa lấp nỗi sợ sâu kín. Đôi khi, tôi quên mất gốc rễ của mình, quên đi cách mà ẩm thực Á Đông đã ăn sâu vào tôi từ thơ bé.
Tuy nhiên, khi trải nghiệm nhiều và dần trở về bên trong, tôi thấy góc nhìn của mình mở rộng. Giống như quá trình phát triển tự nhiên, tôi nhận ra trong những khoảnh khắc tĩnh lặng, bên cạnh giá trị phương Tây, tôi thấy vẻ đẹp sâu sắc trong giá trị Á Đông. Đó là lúc ngoài những cuốn sách như “Bố già”, “Suối nguồn”, tôi bắt đầu thích chiêm nghiệm “Tam quốc diễn nghĩa”, “Liễu Phàm Tứ Huấn”…
Khoảnh khắc ấy, không phải sự lộng lẫy của ly vang hay sự quyến rũ của món steak thu hút tôi, mà sự bình yên khi nhấm nháp ngụm trà, sự ấm áp và thân thuộc khi thưởng thức miếng dim sum – mới là thứ gọi tôi quay về. Lúc đó, tôi nhận ra tình yêu sâu đậm dành cho gốc rễ, cho văn hóa và ẩm thực phương Đông. Đặc biệt là tình yêu với ẩm thực Quảng Đông – trường phái đã tạo nên những trải nghiệm ẩm thực đầu tiên của tôi, gắn liền với ký ức tuổi thơ êm đềm.
Đây là thế giới nơi các giá trị phương Tây chi phối, nhưng có lẽ đã đến lúc ngừng lại – để nhìn về phương Đông. Trong sự tĩnh lặng của văn hóa và ẩm thực nơi này, ẩn chứa sức mạnh sâu sắc. Ẩm thực Trung Quốc, đặc biệt Quảng Đông, không chỉ phản ánh sự phong phú của hương vị bản địa, mà còn là phản ánh triết lý, lịch sử và tâm hồn con người– điều đôi khi ta vô tình bỏ lỡ.
Trung Quốc là quê hương của tám truyền thống Ẩm thực lớn: Quảng Đông, Tứ Xuyên, Giang Tô, Sơn Đông, Phúc Kiến, Hồ Nam, Anh Huy và Chiết Giang. Mỗi vùng miền kể một câu chuyện ẩm thực riêng — Tứ Xuyên với sự nóng bỏng và mạnh mẽ, Giang Tô với sự tinh tế, Sơn Đông với độ đậm đà. Trong số đó, ẩm thực Quảng Đông nổi bật không phải vì sự ồn ào, mà bởi sự tĩnh lặng. Đây là nền ẩm thực tôn trọng sự tươi mới, chính xác và tiết chế. Nó không cố gắng gây ấn tượng bằng sự phức tạp — mà chỉ đơn giản bộc lộ những điều vốn đã trọn vẹn.
Khởi nguồn từ chợ cá Quảng Châu, trải qua gian bếp gia đình tại Phật Sơn, rồi chạm đỉnh tại Hồng Kông – Ma Cao, ẩm thực Quảng Đông giờ đã lan tỏa khắp thế giới. Ở San Francisco hay New York, xe đẩy dim sum rong ruổi trên phố Chinatown và Lower East Side; ở Vancouver, quán trà lúc nào cũng đầy ắp há cảo nóng hổi. Từ London đến Paris, từ Sydney đến Singapore, thậm chí gánh hàng rong Bangkok hay quán ven sông Sài Gòn, hương vị hải sản tươi sống, da quay giòn rụm và nồi nước dùng đượm đà vẫn không ngừng mê hoặc thực khách, minh chứng cho sức hút vượt biên giới của nền ẩm thực này.
Tươi mới là triết lý
Trong căn bếp Quảng Đông, sự tươi mới không chỉ là chất lượng — nó là một triết lý. Cốt lõi của ẩm thực Quảng Đông là sự tôn trọng sâu sắc đối với hương vị tự nhiên của nguyên liệu phong phú xứ nhiệt đới. Con cá tươi bắt lên trong ngày, cọng cải thìa hái đúng mùa, củ sen vừa thu hoạch — tất cả nguyên liệu đều được đối xử với sự trân trọng. Như câu nói của người Quảng Đông: “Khi ăn, bạn thưởng thức cả bốn mùa”.
Hãy thử một lần thưởng thức cá hấp xì dầu – biểu tượng thanh tao của ẩm thực Quảng Đông. Nghe qua tưởng giản dị: cá tươi được làm sạch, hấp nguyên con với vài lát gừng, chút xì dầu pha khéo, và cuối cùng là lớp dầu nóng rưới lên hành lá để đánh thức toàn bộ hương thơm. Nhưng chính sự tiết chế ấy lại là đỉnh cao kỹ thuật.
Khi nắp vung mở ra, mùi thơm nhẹ nhàng của gừng, hành và xì dầu lan tỏa, đánh thức mọi giác quan. Thịt cá mềm, ngọt, thấm vị, như tan ra trên đầu lưỡi – thanh nhẹ mà vẫn đậm đà, tinh tế mà không phô trương. Mỗi miếng cá là sự hòa quyện trọn vẹn giữa độ ngọt tự nhiên và vị mằn mặn nhẹ nhàng của xì dầu, gợi lên cảm giác dịu dàng, trong trẻo và đầy chiều sâu. Không cần cầu kỳ, món ăn vẫn khiến người ta phải dừng lại, lặng lẽ cảm nhận – như thể có khoảnh khắc bạn đã được nếm cả đại dương.
Nguồn ảnh: The Maker Makes
Trong ẩm thực Quảng Đông, sự đơn giản được tôn vinh. Không có những loại nước sốt nặng nề hay gia vị phức tạp che lấp hương vị tự nhiên. Mục tiêu là nâng đỡ chứ không phải lấn át. Cải thìa xào tỏi là ví dụ điển hình cho việc món ăn không cần cầu kỳ vẫn có thể chinh phục vị giác, nếu được chế biến đúng cách. Rau tươi được chần nhanh để giữ màu xanh ngọc và độ giòn, tỏi phi vừa tới để dậy mùi thơm nồng mà không bị đắng. Lửa lớn, thao tác dứt khoát – tất cả nhằm giữ lại độ mọng và vị ngọt tự nhiên trong từng bẹ rau. Khi vừa trút ra đĩa, mùi tỏi thơm lừng quyện cùng hơi nước bốc lên khiến thực khách khó có thể cưỡng lại. Gắp một miếng, cảm giác giòn mát, ngọt dịu lan tỏa trong miệng – đơn giản nhưng không kém phần thỏa mãn. Như chuyên gia ẩm thực Fuchsia Dunlop đã từng nói: “Ẩm thực Quảng Đông không làm bạn choáng ngợp với hương vị, nó vỗ về bạn.”
Nguồn ảnh: China Sichuan Food
Dim sum: Lễ hội “chạm đến trái tim”
Một trong những yếu tố được yêu thích nhất của ẩm thực Quảng Đông chính là dim sum — một truyền thống lâu đời với các món ăn nhỏ, vừa miệng, được phục vụ cùng trà. Dimsum là phiên âm quốc tế của “điểm sấm” dùng để chỉ bữa ăn lót dạ. Trong tiếng Trung Quốc, nó mang ý nghĩa là chạm đếm trái tim. Khác với những món ăn phương Tây với những phần ăn đầy đặn, dim sum mang đến một trải nghiệm lễ hội kết hợp hương vị, kết cấu và sự gắn kết từ những xửng dim sum bé nhỏ nhưng có “võ”. Dim sum không chỉ là món ăn; đó là những khoảnh khắc chia sẻ quanh bàn ăn, niềm vui khám phá trong mỗi miếng ăn.
Món ăn này bao gồm nhiều loại nhỏ, phong phú về hương vị và hình thức, từ các món hấp, chiên đến nướng. Một số loại dim sum phổ biến có thể kể đến như bánh bao tôm hấp (Ha Gao), sủi cảo nhân thịt heo và tôm (Siu Mai), bánh bao nhân thịt xá xíu (Char Siu Bao), cuốn bánh phở hấp (Cheung Fun), bánh bao custard trứng (Lai Wong Bao), bánh bao nước (Xiao Long Bao), chân gà hấp (Phoenix Claws), bánh củ cải (Turnip Cake), và bánh tart trứng (Egg Tarts). Mỗi món dim sum mang đến một sự kết hợp hoàn hảo giữa hương vị và kỹ thuật chế biến, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực đầy quyến rũ, đa dạng và khó quên.
Nguồn ảnh: Tanuki
Các món dim sum được ví như vũ điệu không thời gian của hương vị và kết cấu: sự mềm mại của lớp bột bánh, sự tươi mới của tôm, thịt lợn, gà, nấm… bên trong, sự tương phản giữa lớp vỏ mềm mại và phần nhân đậm đà. Hãy tưởng tượng khoảnh khắc bạn cắn chiếc há cảo, khi lớp vỏ trong suốt mở ra, hé lộ những con tôm căng mọng. Hoặc khi bạn chậm rãi nhấm nháp một phần bánh bao xá xíu, với lớp bánh xốp bọc lấy nhân thịt heo ngọt ngào, nghi ngút khói khi mở từ trong xửng.
Yum cha — văn hóa thưởng trà trong khi ăn dim sum — đồng thời là trải nghiệm đầy thư giãn. Yum cha giúp bạn cảm nhận từng khoảnh khắc, trân trọng vẻ đẹp trong từng chi tiết. Trà, thường là nhài hoặc ô long, hòa quyện với sự đa dạng của đồ ăn, giúp cân bằng hương vị và làm mới từng giác quan của thực khách. Đây là bữa ăn giúp bạn cảm thấy không chỉ kết nối với những người xung quanh, mà còn với những truyền thống và ký ức của thế hệ đi trước.
Nguồn ảnh: Asian Inspirations
Một MasterClass về cân bằng
Điều thực sự phân biệt ẩm thực Quảng Đông với các nền ẩm thực khác chính là sự cân bằng tuyệt vời. Không phải là sự táo bạo hay phô trương — mà là sự hài hòa giữa các yếu tố trong từng món ăn. Các đầu bếp Quảng Đông sử dụng nguyên liệu ở trạng thái thuần khiết nhất và chế biến chúng một cách tỉ mẩn. Ngọt, chua, mặn, đắng đều có chỗ đứng trong sự hòa hợp của ẩm thực Quảng Đông.
Một trong những ví dụ nổi bật nhất về sự cân bằng này là món xá xíu (thịt heo nướng). Thịt heo – thường là phần ba chỉ – được tẩm ướp bằng mật ong, xì dầu, ngũ vị hương và tỏi. Thịt được ướp kỹ, cho gia vị thấm sâu vào từng thớ thịt, tạo nên sự ngọt ngào và đậm đà khi nướng. Khi quay, lớp da ngoài giòn rụm, caramel hóa, chuyển sang màu đỏ hồng đẹp mắt, trong khi phần thịt bên trong giữ được độ mềm và mọng nước.
Mỗi miếng xá xíu mang sự kết hợp hoàn hảo giữa hương vị ngọt ngào của gia vị và mùi khói nhẹ từ quá trình quay, tạo nên một món ăn hấp dẫn về cả hình thức và hương vị. Xá xíu thường được dùng kèm cơm trắng hoặc bánh bao, mang đến một trải nghiệm ẩm thực đầy đủ, với sự tương phản hoàn hảo giữa lớp da giòn và phần thịt mềm, mọng nước.
Nguồn ảnh: HG Walter
Tương tự, vịt quay Quảng Đông thực sự là tác phẩm ẩm thực, được chế biến với sự chăm chút tuyệt đối để giữ trọn vẹn hương vị tự nhiên của nguyên liệu. Vịt, sau khi được sơ chế và tẩm ướp gia vị đặc trưng, được quay trên lửa cho đến khi lớp da ngoài trở nên giòn rụm, chuyển sang màu vàng nâu óng ánh. Lớp da này, khi cắn vào, sẽ tan ngay trong miệng, tạo ra một cảm giác giòn tan, thơm ngậy mà không hề béo ngậy.
Bên trong, phần thịt vịt vẫn giữ được độ mềm mại, mọng nước, thấm đẫm gia vị mà không bị khô. Mỗi miếng thịt như tan chảy, hòa quyện với hương vị ngọt tự nhiên của thịt vịt, tạo nên sự cân bằng tuyệt vời. Một lớp sốt hương nâu mỏng hoặc một chút bột ngũ vị hương được rưới lên trên, không chỉ làm tăng chiều sâu hương vị, mà còn mang lại một chút cay nhẹ, ngọt ngào, khiến món ăn thêm phần lôi cuốn mà không làm át đi sự đậm đà của thịt vịt.
Nguồn ảnh: The Annapurna Express
Và rồi, những món canh xuất hiện. Những món canh trong suốt, ninh trong nhiều giờ từ các nguyên liệu thảo dược như vảy cá khô, củ sen, hoặc dưa hấu mùa đông, mang đến một cảm giác bổ dưỡng không chỉ qua hương vị mà còn qua sự kết nối với tri thức ẩm thực lâu đời. Như cách người Quảng Đông vẫn nói với nhau: ‘Hầm canh ba tiếng, chỉ để có một bát trong veo“, mỗi món canh, đều được nấu không chỉ bằng nguyên liệu mà bằng cả lòng kiên nhẫn, trân quý của đầu bếp để đem tới những gì tinh túy nhất.
Nguồn ảnh: Asian Inspirations
Sức mạnh của tĩnh lặng
Ẩm thực Quảng Đông không kêu gọi sự chú ý, nó khẳng định vẻ đẹp tự thân qua sự chính xác, tôn trọng và cân bằng. Đây là một nền ẩm thực tôn trọng những phẩm chất tự nhiên của nguyên liệu và để chúng tự tỏa sáng. Không có chiêu trò, lối tắt, chỉ có một niềm tin sâu sắc vào sự thuần khiết của hương vị.
Nguồn ảnh: Maystar Malang
Đây – là một nền ẩm thực không làm bạn choáng ngợp. Nó chỉ lặng lẽ nuôi dưỡng bạn, mang đến sự tinh tế, thanh lịch trong từng miếng ăn. Triết lý của Ẩm thực Quảng Đông cũng không hướng tới sự thừa thãi; mà tập trung vào những gì tinh túy. Như việc ngồi xuống, chậm lại và cho phép mỗi món ăn từ từ cuốn hút bạn. Và một khi đã thưởng thức — một khi đã cảm nhận được vị ngon của sự hài hòa ấy — bạn sẽ không thể quên.
Trong thế giới của hương vị ồn ào, xu hướng thoáng qua, ẩm thực Quảng Đông cứ bình thản đứng vững nhờ giá trị riêng. Ở đó, những món ăn thì thầm với thực khách về vẻ đẹp của sự cân bằng, chiều sâu hay chăm sóc. Ăn đồ Quảng Đông giống như quay về với những giá trị nguyên bản nhưng tinh túy nhất. Quay về để lắng nghe. Nhưng cũng là để thưởng thức bốn mùa – theo cách trọn vẹn nhất.
Linh Đàm
———————————————————-
Bài viết thuộc Series What Matters – Chia sẻ các câu chuyện về Marketing, Nghệ thuật, Cuộc sống tới 50.000 độc giả. Chuyên mục do Ekip Linhdam.Co ra mắt ngày 01.02.2023- dự án đặc biệt của Blog từ 2023. Chào đón chia sẻ của độc giả.
Riêng với chia sẻ vì mục đích thương mại, đăng bài trên báo mà chưa có sự đồng ý của tác giả là KHÔNG ĐƯỢC PHÉP. Quý đối tác/bạn đọc có nhu cầu tham khảo về dịch vụ hoặc cơ hội hợp tác với Linh/Matter trong những sản phẩm tương tự bài viết này, vui lòng tham khảo tại đây.